Αποπομπή της Τρέμη, ανταγωνισμός μεταξύ καναλιών και αδέκαστη δημοσιογραφία

Γράφει ο Μιχάλης Δέλτα

Αφορμή για τη συγγραφή αυτού του άρθρου  είναι η αποπομπή της Όλγας Τρέμη μαζί με το σινάφι της από το δελτίο ειδήσεων του Mega, το οποίο πνέει τα λοίσθια και παραμένει εν ζωή ξεκάθαρα λόγω πολιτικής διαμεσολάβησης και οπότε  τραπεζικής στήριξης.

Κάτι τέτοιοι άνθρωποι που μπορεί να έχουν τίτλους σπουδών, να γνωρίζουν άπταιστα την ελληνική και να έχουν υψηλή

οξυδέρκεια, καθιστούν τους εαυτούς τους στην υπηρεσία των lobbies  και μετατρέπονται σε όπλα στρεφόμενα προς την κοινωνία. Όλοι αυτοί οι δημοσιογράφοι είναι επικίνδυνα όπλα με την κάννη στραμμένη προς την κοινωνία και το  έθνος.

Η λύση στο πρόβλημα της κατευθυνόμενης δημοσιογραφίας είναι μια και μόνο μια: ο ανταγωνισμός! Θα πρέπει να υπάρχει ένα κρατικό κανάλι , η ΝΕΡΙΤ, το οποίο θα χρηματοδοτείται με κάποιο ειδικό τέλος, και όλα τα άλλα θα είναι ''καλωδιακά'' κανάλια και οι τηλεθεατές θα πληρώνουν  το ανάλογο μηνιαίο κόμιστρο για να βλέπουν το κανάλι αυτό. Στην περίπτωση που οι τηλεθεατές αντιληφθούν ότι παίζεται μαύρη προπαγάνδα υπέρ συγκεκριμένων συμφερόντων, εγχώριων και ξένων, θα έχουν τη δυνατότητα να εξασκήσουν το δικαίωμα  ''exit '' , να μην ανανεώνουν δηλαδή τη μηνιαία σύμβαση και το κανάλι να χρεοκοπεί και να αντικαθίσταται από άλλο, βάσει της ιδιωτικής οικονομικής πρωτοβουλίας και των κανόνων του  υγιούς ανταγωνισμού (το αόρατο χέρι του Adam Smith).

Από τη στιγμή όμως που τα κανάλια είναι ιδιωτικά μεν αλλά εκπέμπουν δωρεάν δε και ο καταναλωτής δεν μπορεί να τα ‘’αποκόψει’’  από την τηλεόραση του,  και αυτά δεν φέρουν κανένα απολύτως κόστος για τις ειδήσεις που μεταφέρουν, δεν λειτουργεί ο ανταγωνισμός ή υπολειτουργεί! Το κανάλι με τις στημένες ειδήσεις(Mega,ANT1,Skai κτλ ) δεν κλείνει απλώς χάνει τηλεθέαση και οπότε διαφημίσεις. Αυτό είναι αποτέλεσμα της άσκησης του δικαιώματος που  στην οικονομική επιστήμη αποκαλείται  ''voice''.Ο τηλεθεατής αντιδράει απλώς αλλάζοντας κανάλι. Αποτέλεσμα είναι η υπολειτουργία του ανταγωνισμού και το καρτέλ στα ΜΜΕ μιας και το zapping δεν λύνει το πρόβλημα. Η λύση είναι το κανάλι αυτό να δύναται να εξουδετερωθεί από το σπιτικό του κάθε καταναλωτή και  όχι να εκπέμπει ελεύθερα αλλά να χρειάζεται ειδικό σήμα και ειδικό δέκτη για να γίνει η λήψη.

Πιο συγκεκριμένα, ομιλώντας με όρους αυστηρά οικονομικούς, τα κανάλια να μην είναι ''δημόσια αγαθά''(μη ανταγωνιστικά στην κατανάλωση συν την απόλυτη αδυναμία αποκλεισμού από τη χρήση) αλλά να είναι ''ημιδημόσια ή μεικτά αγαθά''. Δηλαδή ως προς το τελευταίο, να είναι ''Club goods''(μη ανταγωνιστικά στην κατανάλωση μεν  αλλά ο αποκλεισμός του χρήστη που δεν θα πληρώνει τη μηνιαία σύμβαση να είναι απολύτως εφικτός δε). Το Mega (ή οι εκπομπές του) σήμερα είναι ένα δημόσιο αγαθό(public good) που παράγεται από ιδιώτες. 

Αρκεί να έχει κάποιος μια απλή κεραία τηλεόρασης για να λαμβάνει το σήμα και όλοι όσοι έχουν κεραία μπορούν να βλέπουν Mega στις ίδιες ποσότητες και χωρίς να αλλοιώνεται διόλου η ποιότητα,  και χωρίς η επιπλέον κατανάλωση να επιβαρύνει την ιδιοκτησία του καναλιού σε όρους κόστους. Είναι δηλαδή μη εχθρικό/ανταγωνιστικό  προς την κατανάλωση. Από την άλλη,  δεν είναι εφικτός ο αποκλεισμός κάποιου που έχει απλή  κεραία τηλεόρασης από το να λαμβάνει το signal Mega.Ο λόγος που συμφέρει την ιδιοκτησία του Mega να εκπέμπει ελεύθερα είναι η πώληση, μέσω των διάφορων εκπομπών, των  πακέτων διαφημίσεων που είναι ιδιωτικά αγαθά.

Ο στόχος της ανεξάρτητης  και αμερόληπτης  δημοσιογραφίας επιτυγχάνεται μονάχα αν δια συνταγματικού νόμου μετατραπεί αυτό το αγαθό από public good se club good.Δηλαδή το κάθε ιδιωτικό κανάλι να αποτελεί ένα κλειστό κλαμπ  χρηστών,  οι οποίοι  ελευθέρα τη βούληση θα γίνονται μέλη του εκάστοτε καναλιού- club. Ο κάθε καταναλωτής/τηλεθεατής θα είναι ελεύθερος να γίνει μέλος σε ένα ή περισσότερα  clubs της αρεσκείας του,  και όταν δεν το επιθυμεί πια,  θα μπορεί να αποσύρεται μη ανανεώνοντας τη μηνιαία σύμβαση με το κανάλι.  Από την άλλη το κανάλι θα μπορεί να διακόψει  τη σύνδεση  στον χρήστη που δεν κατέβαλλε το απαραίτητο μηνιαίο κόμιστρο. Τα διάφορα clubs θα συναγωνίζονται τόσο ως προς την ποιότητα των εκπομπών τους όσο και στο τίμημα της μηνιαίας συνδρομής.

Η ΝΕΡΙΤ από την άλλη θα παραμένει ένα public good και θα χρηματοδοτείται από ειδικά τέλη για συμβολικούς και ιστορικούς λόγους:

1) για να είναι σημείο αναφοράς του ελληνισμού της διασποράς,

2) για να αναδεικνύουν τον ελληνικό πολιτισμό μέσω των εκπομπών της

3)για να προβάλλουν την κυβερνητική προπαγάνδα με δελτία ειδήσεων και στα αγγλικά.

Άρα λοιπόν αν θέλουμε να έχουμε υγιή και δεοντολογική δημοσιογραφία, εκ των δύο θεμελιωδών δικαιωμάτων του τηλεθεατή-καταναλωτή, voice & exit, θα πρέπει να επιλέγεται το exit.Αυτή η μεταρρύθμιση θα πρέπει να περάσει στο σύνταγμα της Ελλάδας ως προσθήκη στο άρθρο 15. Το κράτος θα οφείλει να εξασφαλίσει πλήρη ελευθερία εισόδου στις εταιρίες ώστε η δομή του εν λόγω κλάδου να είναι ανταγωνιστική και οι καταναλωτές να αποκομίσουν τα οφέλη του και να μπορούν να εξασκούν το θεμελιώδες δικαίωμα exit.Τότε και μόνο τότε θα πάψουν οι δημοσιογράφοι να χαϊδεύουν αυτιά και να μεροληπτούν ως προς την άσκηση των καθηκόντων τους,  ευνοώντας τον εκάστοτε καναλάρχη,  που όλως τυχαίως πολλές φορές είναι και μεγαλοεργολάβος του δημοσίου.

Η αγορά  όταν αφήνεται ελεύθερη πάντα βρίσκει την ισορροπία της. Το γεγονός ότι οι συχνότητες ήταν κλειστές ένεκα κρατικού παρεμβατισμού αυτό έκανε τον ανταγωνισμό να μην λειτουργεί επί 40 χρόνια και το αποτέλεσμα ήταν τα μνημόνια μιας και οι δημοσιογράφοι αντί να κολλάνε στον τοίχο τους πολιτικάντηδες τους χάιδευαν .Ο κλάδος των τηλεοπτικών καναλιών είναι μονοπωλιακός ανταγωνισμός και για να λειτουργήσει ο ανταγωνισμός πρέπει να αφαιρέσεις όλα τα εμπόδια εισόδου. Το αναγκαίο επενδυτικό κεφάλαιο για να στήσεις ένα κανάλι δεν είναι τόσο μεγάλο ενώ το κυριότερο εμπόδιο εισόδου ήταν η απαραίτητη άδεια λειτουργίας  από το κράτος. Διαφορετικό θα ήταν το ποιόν και η αποτελεσματικότητα της δημοσιογραφίας αν ο καταναλωτής πλήρωνε για να ενημερώνεται. Τότε οι δημοσιογράφοι θα ήταν στην υπηρεσία του πελάτη καταναλωτή και όχι του εκάστοτε πολιτικάντη .

 Το θέμα του zapping δεν έλυσε το πρόβλημα,  ούτε ο συγχρονισμός των καναλιών έπραξε το ίδιο,  μιας και πολλοί υπέστησαν την προπαγάνδα των ΜΜΕ. Για παράδειγμα, προκαλώ τον οποιοδήποτε να μου υποδείξει μια εκπομπή που έγινε από το 1981-2008 για την εξέλιξη του χρέους και ότι η οικονομία βάδιζε προς το γκρεμό με τα υπέρογκα δίδυμα ελλείμματα (πρωτογενή ελλείμματα και έλλειμμα στο εμπορικό ισοζύγιο).Τώρα τα κανάλια πήραν την εντολή να προωθήσουν τον ανύπαρκτο Σταύρο Θεοδωράκη και το ανύπαρκτο Ποτάμι. Ένα κόμμα που το 2014 δημοσκοπικά είναι στο 6,5% χωρίς να έχει κομματικές δομές, χωρίς πρόγραμμα, χωρίς ιδιαίτερα στελέχη και πολιτικούς αγώνες. Έχω το δικαίωμα στην τηλεόραση μου να μην βλέπω αυτόν τον πολιτικάντη; Αυτός ο άνθρωπος με προσβάλλει και δεν δύναται κάποιος να είναι φίλος της ελευθερίας και να μου πει εμένα ‘’όχι θα τρως  την προπαγάνδα του από το πρωί μέχρι το βράδυ και θα ακούς τον δημοσιογράφο με το σακίδιο στον ώμο, αυτόν τον αμόρφωτο άνθρωπο, να παρελαύνει στα κανάλια και να προπαγανδίζει το απολιτίκ κόμμα του ‘’.

Αν όμως όλα τα κανάλια ήταν όπως είναι το Filmsat , Filmnet κτλ, καλωδιακά δηλαδή κανάλια, τότε και η ενημέρωση και οπότε και η άσκηση της δημοσιογραφίας  θα ήταν ποιοτικότερη για να κερδίσουν τα κανάλια μεγαλύτερο μερίδιο στην αγορά. Το ότι εν τέλει η αγορά ισορρόπησε μέσω διαφορετικών και ποικίλων διαύλων επικοινωνίας αυτό δεν έχει να κάνε με τον ανταγωνισμό εντός του κλάδου των τηλεοπτικών καναλιών , αλλά έχει να κάνει με την λεγομένη intermodal competition.Δηλαδή με τον διακλαδικό ανταγωνισμό. Ενημέρωση μπορεί να λάβει κανείς όχι μόνο μέσω των καθεστωτικών τηλ.καναλιών  αλλά και από το διαδίκτυο. Όταν τα καθεστωτικά κανάλια τύπου Mega το παράκαναν τότε οι καταναλωτές προσέφυγαν στο διαδίκτυο όπου εκεί η ενημέρωση ήταν πιο καυστική και πιο αδέσμευτη. 

Ο ανταγωνισμός μεταξύ αυτών των συγγενικών κλάδων (και τα δύο πολυμέσα παρέχουν υπηρεσίες που είναι υποκατάστατα αγαθά), είχε ως αποτέλεσμα το Mega να καταρρεύσει και γενικότερα η τηλεθέαση στα καθεστωτικά τηλεοπτικά κανάλια να μειωθεί κατά πολύ .Ένας άλλος λόγος που το διαδίκτυο προτιμάται είναι γιατί είναι ένα μέσο που είναι πιο interactive σε σχέση με την tv . Όμως αυτή η κατάσταση ισορροπίας δεν είναι αποτελεσματική γιατί ακόμα υπάρχει κρατικός παρεμβατισμός στην αγορά των καναλιών και γιατί φυσικά αυτή επήλθε , έστω και μερικώς, ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ, ΔΗΛΑΔΗ ΜΕΤΑ ΤΑ ΜΝΗΜΟΝΙΑ! 

Αν αυτά που γράφω είχαν γίνει από το 2004 θα είχαμε γλυτώσει τη χρεοκοπία γιατί θα είχε κοπεί δια του ανταγωνισμού ο λαϊκισμός των δημοσιογράφων και των πολιτικών .Ο ανταγωνισμός θα ανταμείψει τον αδέκαστο δημοσιογράφο ενώ θα τιμωρήσει αυτόν που διαπλέκεται με τα διαπλεκόμενα  συμφέροντα.