1914 - 2014: 100 χρόνια από την Αυτονομία της Βορείου Ηπείρου

«Έχω μια αδερφή, κουκλίτσα αληθινή, την λένε Βόρειο Ήπειρο την αγαπώ πολύ, την λένε Βόρειο Ήπειρο την αγαπώ πολύ!
Της κόψαν την φωνή, κουκλίτσα αληθινή, Την πιάσανε αιχμάλωτη οι άπιστοι Αλβανοί
Και τώρα που μπορώ, το όπλο να κρατώ. Και ανήκω εις τον ένδοξο Ελληνικό στρατό
Θα ανέβω ένα πρωί, χωρίς διαταγή, Για να αγκαλιάσω στοργικά την δόλια μου αδερφή».

(Εθνικό άσμα για την Βόρειο Ήπειρο, που μάθαιναν τα παιδιά μας στα σχολεία, μέχρι που το κατήργησε ο καραμανλισμός, ως… φασιστικό κατάλοιπο).

Η 17η Φεβρουαρίου 1914, ημέρα Ανακηρύξεως της Αυτονομίας της Βορείου Ηπείρου, αποτελεί κορυφαίο ορόσημο στην πολυκύμαντη ιστορική πορεία του Βορειοηπειρωτικού Ελληνισμού. Η μαχητικότητα των Βορειοηπειρωτών και η αταλάντευτη προσήλωσή στην ελληνική τους συνείδηση αλλά και ο πόθος τους για ελευθερία είχαν ως αποτέλεσμα την υπογραφή του Πρωτοκόλλου της Κερκύρας (17 Μαΐου 1914) κειμένου νομικά ισχυρού μέχρι σήμερα. Το Πρωτόκολλο της Κέρκυρας το υπέγραψαν οι εκπρόσωποι των κυβερνήσεων Αγγλίας, Γαλλίας, Γερμανίας, Αυστρίας, Ιταλίας, Ρωσίας, Αλβανίας και της κυβέρνησης της Αυτόνομης πλέον Βορείου Ηπείρου. Το Πρωτόκολλο της Κέρκυρας παραχωρούσε στους Βορειοηπειρώτες δικαιώματα και όριζε κανόνες για την λειτουργία των ελληνικών σχολείων, τη χρήση της ελληνικής γλώσσας στη δημόσια Διοίκηση και στα δικαστήρια, την αναλογική συμμετοχή τους στην Αστυνομία και στις δημόσιες υπηρεσίες καθώς και την ελεύθερη έκφραση της Ελληνορθόδοξης Εκκλησίας.

Οι αλβανικές κυβερνήσεις δεν σεβάστηκαν το Πρωτόκολλο και την υπογραφή τους και μονομερώς το κατάργησαν με αποτέλεσμα την καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και τις χωρίς τέλος διώξεις και φυλακίσεις των Βορειοηπειρωτών που δυστυχώς έμμεσα συνεχίζονται και σήμερα.

ΙΣΤΟΡΙΑ

Στη συνθήκη του Λονδίνου (Μάιος 1913) η Τουρκία παραχωρεί όλα τα ευρωπαϊκά εδάφη της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, εκτός της Αλβανίας, στους ηγεμόνες της Βαλκανικής Χερσονήσου (άρθρο 2 και 3). Οι έξι Μεγάλες Δυνάμεις ανέλαβαν την φροντίδα της Αλβανίας καθώς και την ευθύνη για τον καθορισμό των νησιών του ανατολικού Αιγαίου (άρθρο 5). Τον Ιούλιο, οι Μεγάλες Δυνάμεις έθεταν υπό την εγγύησή τους την Αλβανία η οποία με αυτό τον τρόπο γινόταν κυρίαρχη και ουδέτερη ηγεμονία. Τον Δεκέμβριο του ίδιου έτους, το επαίσχυντο "Πρωτόκολλο της Φλωρεντίας" επιδικάζει την Βόρειο Ήπειρο στο νεοσύστατο αλβανικό κράτος. Στις 31 Ιανουαρίου 1914 επιδίδεται από τις Μεγάλες Δυνάμεις, διακοίνωση στην ελληνική κυβέρνηση η οποία αξίωνε την αποχώρηση του στρατού μας από την Βόρειο Ήπειρο. Αν αυτό δεν γινόταν δεκτό τότε τα νησία του ανατολικού Αιγαίου δεν θα δινόταν στην Ελλάδα. Ο Βενιζέλος ενδίδει και με διακοίνωση της ελληνικής κυβέρνησης ο στρατός αποχωρεί και εκεί αρχίζει η εξέγερση των Βορειοηπειρωτών.

Στις 9 Φεβρουαρίου η Χιμάρα ξεσηκώνεται πρώτη και ο Σπύρος Μήλιος κηρύττει την αυτονομία της Ηπείρου. Στο Πανηπειρωτικό Συνέδριο αποφασίζεται η αντίσταση και επικεφαλής του Αγώνα ορίζεται ο Γεώργιος Ζωγράφος. Αμέσως σχηματίζει την Προσωρινή κυβέρνηση της Αυτονόμου Ηπείρου ( 12 Φεβρουαρίου 1914 ) αναλαμβάνοντας ο ίδιος την προεδρία. Στις 16 Φεβρουαρίου κηρύσσεται η αυτονομία στους Αγίους Σαράντα και το Δελβινό. Σειρά έχουν οι δυο μεγάλες πόλεις, το Αργυρόκαστρο και η Κορυτσά. Στην Κορυτσά, διοικητής ήταν ο συνταγματάρχης Κοντούλης ο οποίος παραδίδει την πόλη στους Αλβανούς. Στο Αργυρόκαστρο όμως τα πράγματα ήταν διαφορετικά. Έτσι στις 17 Φεβρουαρίου 1914 ανακηρύσσεται η Αυτονομία και υψώνεται η σημαία με τον σταυρό και τον Δικέφαλο.

Στις 20 Φεβρουαρίου η αυτονομία κηρύχτηκε στο Λεσκοβίκι και στις 23 στην Πρεμετή. Η τελική όμως έκβαση του Αγώνα κρίθηκε στο Αργυρόκαστρο και την Κορυτσά. Στην Κορυτσά από τις 19 Μαρτίου 1914 άρχισε ένοπλη εξέγερση των Ελλήνων κατοίκων κατά των Αλβανών. Στον τομέα Αργυροκάστρου η ισχυρή αλβανική πίεση είχε ως αποτέλεσμα τη μετακίνηση της Προσωρινής κυβέρνησης στους Γεωργουτσάτες. Στη σκληρή μάχη που έγινε από τις 20 έως τις 23 Απριλίου στη Μονή Τσέπου, υπερίσχυσαν οι Βορειοηπειρώτες με συνέπεια τα αλβανικά στρατεύματα να υποχωρήσουν προς Βορρά. Από τις εξελίξεις αυτές φάνηκε καθαρά ότι οι Αλβανοί δεν ήταν σε θέση να ελέγξουν ούτε την περιοχή της Κορυτσάς και ούτε να καταλάβουν το Αργυρόκαστρο. Η αλβανική κυβέρνηση, κάτω από τον κίνδυνο της οριστικής συντριβής, ζήτησε την παρέμβαση της Διεθνούς Επιτροπής Ελέγχου για σύναψη ανακωχής. Η Προσωρινή κυβέρνηση ανταποκρίθηκε θετικά στο αίτημα. Τα μέλη της Διεθνούς Επιτροπής, εκπρόσωπος της αλβανικής κυβέρνησης και οι Ζωγράφος και Καραπάνος (υπουργός Εξωτερικών της Προσωρινής κυβέρνησης), εκπρόσωποι της Αυτονόμου Ηπείρου, συναντήθηκαν στους Αγίους Σαράντα. Από εκεί πέρασαν στην Κέρκυρα όπου στις 17 Μαΐου 1914 υπέγραψαν το γνωστό "Πρωτόκολλο της Κερκύρας" με το οποίο δικαιωνόταν ο αγώνας των Βορειοηπειρωτών.

Μετά τον θριαμβευτικό αγώνα των Βορειοηπειρωτών και την επιτευχθείσα αυτονομία η Βρετανία, η Γαλλία και η Ρωσία συγκατατέθηκαν στην κατάληψη των Επαρχιών Αργυροκάστρου και Κορυτσάς από τον ελληνικό στρατό. Στις 24 Οκτωβρίου 1914 παραδόθηκε στα ελληνικά στρατεύματα. Τον Ιανουάριο του 1916 αντιπρόσωποι της Βορείου Ηπείρου έλαβαν μέρος στις εργασίες της Α΄ συνόδου της ΚΑ΄ Περιόδου της Βουλής των Ελλήνων. Δυστυχώς όμως η Ελλάδα του 1916 είχε διαβρωθεί και καταστραφεί από τον διχασμό. Στις αρχές Σεπτεμβρίου 1916, η Ιταλία έχοντας τη συγκατάθεση των Δυνάμεων της Συνεννόησης, κατέλαβε το Αργυρόκαστρο. Το ίδιο έκαναν ένα μήνα αργότερα και οι Γάλλοι στην Κορυτσά. Το 1917 οι Ιταλοί επέβαλαν κατοχικό καθεστώς και στα Ιωάννινα από όπου τελικά αναγκάστηκαν να υποχωρήσουν. Η Βόρειος Ήπειρος είχε χαθεί....

Τον Δεκέμβριο του 1920 η Αλβανία έγινε μέλος της Κοινωνίας των Εθνών και τον Νοέμβριο του 1921 η Βόρειος Ήπειρος επιδικάστηκε και πάλι στην Αλβανία. Βέβαια η σημαία με τον σταυρό υψώθηκε για άλλη μια φορά στην Κορυτσά και το Αργυρόκαστρο κατά τον Ελληνοιταλικό πόλεμο του 1940, αλλά δυστυχώς οι τότε Μεγάλες Δυνάμεις και πάλι αντέδρασαν και απέτρεψαν την ενσωμάτωση της Β.Ηπείρου στην Ελλάδα.

Το Βορειοηπειρωτικό παραμένει εκκρεμές στο συμβούλιο των υπουργών των Εξωτερικών των τεσσάρων νικητριών Δυνάμεων (Ηνωμένων Πολιτειών, Σοβιετικής Ένωσης, Βρετανίας και Γαλλίας). Όπως είναι γνωστό στο Παρίσι το 1946 πραγματοποιήθηκε η Διάσκεψη των τεσσάρων νικητριών Δυνάμεων. Στο συμβούλιο των υπουργών και πάλι δεν ικανοποιήθηκε το αίτημα της Ελλάδος και η Βόρειος Ήπειρος παρέμεινε στην αλβανική επικράτεια.

Δεν υπάρχει καμία άλλη μεταπολεμική πράξη που να κατοχυρώνει νομικά το γεγονός ότι η Βόρειος Ήπειρος παραμένει τμήμα της Αλβανίας. Η μεθοριακή γραμμή μεταξύ Ελλάδας και Αλβανίας υφίσταται μόνο de facto και όχι de jure. Το Βορειοηπειρωτικό ζήτημα εξακολουθεί να παραμένει ανοιχτό ηθικά και νομικά. Ήδη μετά την κατάρρευση του χοτζικού καθεστώτος οι Έλληνες της Β. Ηπείρου εγκατέλειψαν ομαδικά τις πατρογονικές τους εστίες για να ζήσουν καλύτερα οι ίδιοι και τα παιδιά τους με αποτέλεσμα να αδειάζει στην κυριολεξία ο τόπος με ανυπολόγιστες συνέπειες. Είναι ανάγκη, για να μην μεμφόμεθα αργότερα άλλους, να γίνει κατανοητό ότι η εγκληματική αδιαφορία των ελληνικών κυβερνήσεων κρύβει οδυνηρές εκπλήξεις για τον μαρτυρικό Βορειοηπειρωτικό Ελληνισμό...

Η σημερινή κατάσταση της Βορείου Ηπείρου (σύμφωνα με υπόμνημα της Δημοκρατικής Ένωσης της Ελληνικής Εθνικής Μειονότητας της Αλβανίας)

1) ΡΑΤΣΙΣΜΟΣ

Τα κυβερνητικά Μ.Μ.Ε ως εργαλείο παραγωγής ρατσιστικής πολιτικής

Όχι μόνο δεν υπάρχει "ούτε ένα πρόγραμμα για την ελληνική κοινότητα και τον πολιτισμό της" και φυσικά κανένα ελληνόγλωσσο, αλλά αντίθετα προβάλλονται εκπομπές "που δημιουργούν καχυποψία και περιφρόνηση για τα μέλη της" και συνακόλουθα ρατσιστική διάθεση.

2) ΔΗΜΟΓΡΑΦΙΚΗ ΑΛΛΟΙΩΣΗ

Ακόμα και η εγκληματικότητα χρησιμοποιείται ως μέσο δημογραφικής αλλοίωσης στο Νότο της χώρας. "Το αλβανικό κράτος καταβάλλει ελάχιστη προσπάθεια για την προστασία της ζωής και της περιουσίας των μειονοτικών πολιτών της". Μόνο σε ένα χρόνο υπήρξαν, μεταξύ άλλων εγκλημάτων 11 απαγωγές, με σκοπό την καταβολή λύτρων. "Κατά την ίδια περίοδο σημειώθηκαν εμπρησμοί και λεηλασίες σε ελληνορθόδοξες εκκλησίες ενώ οι αρχές ασφαλείας έκαναν πως δεν έβλεπαν".

3) ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΜΕ ΟΡΟΥΣ

Όσον αφορά στην εκπαίδευση, "η πολιτική του αλβανικού κράτους συνεχίζει την πρακτική του προηγούμενου κομμουνιστικού, δικτατορικού καθεστώτος που επέτρεπε σχολεία με μαθήματα στα ελληνικά μόνο εντός των αυθαιρέτως οριζομένων ως μειονοτικών ζωνών ενώ αποκλείονται περιοχές με μεγάλο ελληνικό πληθυσμό". Αλλά και στις περιοχές που επιτρέπεται η διδασκαλία των ελληνικών, πέραν του ότι διδάσκονται μόνο σε βασικό επίπεδο, οι ενδιαφερόμενοι μαθητές "πρέπει να αποδείξουν ότι και οι δυο γονείς είναι Έλληνες για να πληρούν τις προϋποθέσεις παρακολούθησης των μαθημάτων".

4) ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΒΟΗΘΕΙΑ

Η διανομή της οικονομικής βοήθειας από το εξωτερικό και των δημοσίων πόρων επίσης χρησιμοποιείται κατά τρόπο που συνιστά διάκριση κατά της μειονότητας. Ενώ "οι περιοχές όπου ιστορικά ζουν οι Έλληνες σε μεγάλους αριθμούς συνεισφέρουν περισσότερο από κάθε άλλη περιοχή, πλην της πρωτεύουσας, των Τιράνων, στην οικονομική ζωή της χώρας", εντούτοις λαμβάνουν "το ελάχιστο μερίδιο από την εξωτερική οικονομική βοήθεια" όσον αφορά στην κατανομή κονδυλίων για δημόσια έργα.

5) ΔΗΜΕΥΣΕΙΣ ΠΕΡΙΟΥΣΙΩΝ

Η κατάσταση τραγική..."μια ισχυρή καμπάνια βρίσκεται σε εξέλιξη όλα αυτά τα χρόνια, η οποία τελευταία έχει ενταθεί, με στόχο την αλλαγή του ιδιοκτησιακού καθεστώτος στις περιοχές όπου ιστορικά ζουν Έλληνες". Στη Δρόπολη και στο Βούρκο έχουν αρπαχτεί τεράστιες εκτάσεις καθώς και ιδιοκτησίες στους Αγίους Σαράντα και το Δέλβινο. Επίσης καταγράφονται χαρακτηριστικές περιπτώσεις αυθαιρεσίας των αλβανικών δικαστηρίων. Μεταξύ αυτών, απόφαση για περιοχή γύρω από ελληνορθόδοξο μοναστήρι, η ιδιοκτησία της οποίας αποδίδεται αυθαιρέτως σε μέλος της μουσουλμανικής κοινότητας, καθώς και άλλη, που αφορά σε αρπαγή τεράστιας έκτασης από Έλληνα βάσει πλαστογραφημένων τίτλων ιδιοκτησίας.

6) ΑΠΟΔΥΝΑΜΩΣΗ ΨΗΦΟΥ

Στον τομέα των πολιτικών δικαιωμάτων τα πράγματα είναι επίσης προβλέψιμα..."η αλβανική κυβέρνηση με τη Διοικητική Μεταρρύθμιση του 1992-93, επανακαθόρισε τα διοικητικά όρια στο νότιο τμήμα της χώρας, κατά τέτοιο τρόπο ώστε η δύναμη ψήφου και εκπροσώπησης των πληθυσμών Ελλήνων να μειωθεί σε τοπικό και σε εθνικό επίπεδο".

7) ΚΛΕΙΣΤΕΣ ΕΚΚΛΗΣΙΕΣ

Στο θέμα των θρησκευτικών και εκκλησιαστικών δικαιωμάτων η Αλβανία ακολουθεί την πεπατημένη.."Παρά τις επανειλημμένες υποσχέσεις σε ξένες κυβερνήσεις και διεθνείς οργανισμούς, οι αλβανικές αρχές δεν έχουν επιστρέψει όλες τις εκκλησίες, τα μοναστήρια , τις εκκλησιαστικές εκτάσεις, τις εικόνες, τα ιερά σκεύη, τα εκκλησιαστικά αρχεία και έργα τέχνης που είχε αφαιρέσει το κομμουνιστικό καθεστώς από την ορθόδοξη Εκκλησία".

8) ΚΑΝΟΝΙΚΟΣ ΑΠΟΚΛΕΙΣΜΟΣ

Στο δημόσιο τομέα ο αποκλεισμός των ελληνικής καταγωγής πολιτών είναι καθολικός..."Διαδοχικές αλβανικές κυβερνήσεις έχουν συστηματικά κρατήσει όλους τους Έλληνες εκτός θέσεων δύναμης σε όλους τους τομείς της δημόσιας ζωής, κάτι που ούτε οι κομμουνιστές επιχείρησαν κατά την μακρόχρονη παραμονή τους στην εξουσία. Ως αποτέλεσμα της διοικητικής αυτής εθνικής εκκαθάρισης, δεν υπάρχουν ελληνικής καταγωγής αξιωματικοί στο στρατό ή την αστυνομία ούτε δικαστικοί στο δικαστικό σύστημα ούτε πρέσβεις στο εξωτερικό ούτε επικεφαλής τμημάτων στα κρατικά Μ.Μ.Ε. Αυτή η πρακτική έχει αφήσει τα μέλη της μειονότητας απομονωμένα, αδύναμα και ευάλωτα".

9) ΤΟ ΜΕΓΑΛΟ ΕΓΚΛΗΜΑ

Το μεγαλύτερο έγκλημα όμως συντελέστηκε στο δικαίωμα προσδιορισμού της εθνικής και θρησκευτικής ταυτότητας..."Για περίπου έναν αιώνα οι Έλληνες την καταγωγή υπόκειντο σε βίαιες κυβερνητικές προσπάθειες να τους αφαιρέσουν την εθνική ταυτότητα με μεθόδους όπως η υποχρεωτική εξορία, η άρνηση εκπαίδευσης στη μητρική τους γλώσσα και ο εξαλβανισμός των ονομάτων τους".

ΤΙ ΕΙΠΕ Ο ΣΤΡΑΤΑΡΧΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΠΑΠΑΓΟΣ ΓΙΑ ΤΗ ΜΑΡΤΥΡΙΚΗ ΒΟΡΕΙΟ ΗΠΕΙΡΟ 1940 - 1941

"...Η Βόρειος Ήπειρος είναι ελληνική.."

1) Ιστορικώς, διότι από 5.000 περίπου ετών υπήρξεν αναπόσπαστον τμήμα του Ελληνικού σώματος. Διότι από της προϊστορικής εποχής των Σελλών ή Ελλών ή Ελλήνων, μέχρι του μεσαιωνικού περί το Αργυρόκαστρον Δεσποτάτου, ποτέ δεν ηθέλησε να χωρίση την τύχην των Πανελλήνων.

2) Γεωγραφικώς, διότι τα Ακροκεραύνια είναι το δυτικώτατον φυσικόν σύνορον του Ελληνικού κορμού, διότι ήδη ο Στράβων ετοποθέτει τα βορειοδυτικά όρια της Ελλάδος εις το Ωρικόν, την σημερινήν Χειμάρραν και ο Πτολεμαίος την απεκάλει "αρχέγονον Ελλάδα".

3) Διανοητικώς, διότι η πρώτη πόλις που εφώτισε τους μεταμεσαιωνικούς χρόνους με το τυπογραφείον και εν γένει με την διανόησίν της, από τας αρχάς ήδη του 16ου αιώνος, είναι η Μοσχόπολις.

4) Ψυχικώς, διότι τα τέκνα της εστράφησαν αείποτε προς την μητέρα Ελλάδα, διότι ο Σίνας από την Μοσχόπολιν. ο Αρσάκης από την Πρεμετήν, οι αδελφοί Ζάππαι από το Λάμποβον, ο Μπάγκας από την Κορυτσάν, ο Ζωγράφος από το Κεστοράτι και άλλοι, έδωσαν τον τίμιον καρπόν της εργασίας των δια να εξωραϊσθή η πρωτεύουσα του γένους, η Αθήνα.

5) Οικονομικώς, διότι ολόκληρος η Ήπειρος, βορεία και νοτία, με κέντρον τα Ιωάννινα, αποτελεί εν ενιαίον γεωοικονομικόν συγκρότημα και δεν ημπορεί να ζήσει το ένα τμήμα χωρίς το άλλο, ουδέ η Ηπειρωτική πρωτεύουσα χωρίς την φυσικήν της ενδοχώραν.

6) Στρατηγικώς, διότι άμυνα ασφαλής της Βορειοδυτικής Ελλάδος, χωρίς κατοχήν των στενών Τεπελενίου - Κλεισούρας και του περί την Κορυτσάν ορεινού συγκροτήματος δεν δύναται να νοηθή.

7) Νομικώς, διότι ανεγνωρίσθη η Ελληνικότητά της με σειράν διεθνών πράξεων, με το Πρωτόκολλον της Κερκύρας της 17ης Μαΐου 1914 με την πρόσκλησιν των Μεγάλων Δυνάμεων προς την Ελλάδα, όπως την καταλάβη τον Οκτώβριον του 1914, με την συμφωνίαν Τιτόνι - Βενιζέλου της 19ης Ιουλίου 1919, με την απόφασιν συνδιασκέψεως των Παρισίων της 13ης Ιανουαρίου 1920.

Είναι τέλος και προ παντός Ελληνική Αισθηματικώς η Βόρειος Ήπειρος, διότι τρις, κατά την διάρκειαν μιας τριακονταετίας, το 1912, το 1914 και το 1940, εποτίσθη το χώμα της από άφθονον και πολύτιμον Ελληνικόν αίμα, και εσπάρησαν και οι κορυφογραμμαί της από τα κόκκαλα των Ελλήνων τα Ιερά. Η Βόρειος Ήπειρος ήτο, είναι και θα μείνη εις τους αιώνας Ελληνική.